Günümüzde hızlı bir şekilde gelişmekte olan finansal hizmetler sektörünün, özellikle ödeme kuruluşları ile elektronik para şirketleri için son derece önemli düzenlemeler içeren 6493 sayılı Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 01.12.2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik ile ödeme ve elektronik para kuruluşlarının bilgi sistemleri ve ödeme hizmeti sağlayıcılarının ödeme hizmetleri alanındaki veri paylaşım servislerine ilişkin sektörler adına çok önemli düzenlemeler içermektedir.
Resmi Gazete’de yayımlanan ilgili Yönetmelik, ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve faaliyetleri ile ödeme hizmeti sağlayıcılarına, ödeme hizmetlerinin sunulmasına ve elektronik para ihracına esaslar düzenlemektedir. Yeni Yönetmelikle, 2014 yılında yayımlanan ödeme hizmetleri ve elektronik para ihracı ile ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları hakkında yönetmelik yürürlükten kalkmıştır.
İşbu makalede, ödeme hizmetleri ve elektronik para ihracı ile ödeme hizmeti sağlayıcıları hakkında yapılan düzenlemeler ile ilgili bilgi verilmeye çalışılacaktır.
Elektronik Para İhraç Eden Kuruluşlara Yeni Sermaye Şartı
Bu düzenleme kapsamında, ödeme hizmeti ve elektronik para kuruluşu işletmenin maliyeti önemli bir şekilde artış gösterecektir. Yönetmelik’e göre, elektronik para ihraç eden kuruluşlara beş milyon TL ödenmiş sermaye şartı getirilmiştir. Bu kuruluşlar fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetlerin verilmesinde en az bir milyon TL, ödeme hesabının işletilmesi, para transferi ve havalesi, ödeme aracının ihraç veya kabulü gibi hizmetleri sunmasında ise en az iki milyon TL ödenmiş sermaye şartını yerine getirmesi gerekmektedir.
Ayrıca ödeme ve elektronik para kuruluşları, mevduat veya katılım fonu kabul edemeyecek, kredi veremeyecek ve ödenmesine aracılık edilen tutarları taksitlendiremeyeceği de düzenlenmiştir.
Elektronik para ihraç eden kuruluşlar, aldıkları fon tutarı kadar elektronik parayı gecikmemek üzere ihraç edeceklerdir. Elektronik para temin etmek üzere ödeme yapıldığı anda ihraç edilmiş şeklinde sayılacaktır. Elektronik para ihraç eden kuruluş, elektronik para karşılığında aldığı fonun tutarını gösteren dekontu kâğıt üzerinde veya elektronik ortamda müşteriye vermesi yasal zorunluluktur.
Fatura ödemeye aracılık eden kuruluşlar, fatura üreten kurumlar ile adlarına tahsilat yapılabilmesi konusunda sözleşme yapması şartı getirilmiştir.
İşlemin her iki tarafının da Türkiye’de yerleşik olduğu ve Türkiye’de bulunan ödeme hizmeti sağlayıcılarının kullandığı ödeme işlemleri ile ilgili olarak döviz alım satım işlemi yapamayacaktır. Döviz alım satım işlemi, işlemin taraflarından birinin yurt dışında bulunması ön şartıyla yönetmelikle belirlenen şartlar dâhilinde mümkünlük gösterecektir.
Elektronik para ihraç eden kuruluş, aldığı fon tutarı kadar elektronik parayı gecikmeksizin ihraç edecektir. Elektronik para temin etmek üzere elektronik para kuruluşunun temsilcisine verilen fonlar, elektronik para kuruluşuna verilmiş sayılmıştır.
Elektronik para karşılığında alınan fon için faiz işletilemeyecek ve müşteriye elektronik paranın tutulduğu süreye ve tutara bağlı herhangi bir menfaat sağlanamayacaktır. Elektronik para ihraç eden kuruluş, müşterinin talebi üzerine elektronik paranın karşılığı kadar fonun geri ödenmesine ilişkin işlemleri talebi almasının ardından en geç ertesi iş günü sonuna kadar yapmakla yükümlü olacaktır.
Para karşılığı olarak çıkarılan ve sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan gayri maddi varlıklar; ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilmesi, elektronik olarak muhafaza edilmesi, kanunda yer alan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılması ve ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilmesi durumunda elektronik para olarak kabul edilecektir.
Bu nedenlerden ötürü, bitcoin ve benzeri kripto varlıklar ile itibari para dışındaki varlıklara dayalı çıkartılan kripto varlıklar söz konu düzenlenme ile ilgili değildir.
Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarında Yurt Dışında Yerleşik Kuruluşlarla İşbirliği Şartı
Yönetmelikle birlikte ödeme ve elektronik para kuruluşlarının bankadan izin almış olan yurt dışında yerleşik tüzel kişilerle amaç veya faaliyetleri doğrultusunda iş birliği yapabilme şartı getirilmiştir.
Gelen bu değişiklik ile iş birliği kuruluşun Kanun kapsamına giren ödeme hizmetlerini yurt içinde yerleşik müşterilerine yurt dışında yerleşik tüzel kişi ile birlikte sunma şekline bağlanmış olup ve sadece gönderen veya alıcıdan en az birisinin yurt dışında bulunduğu ödeme hizmetleri ile sınırlı olacak şekilde yapılabilecektir. Gönderen ve alıcının ikisinin de yurt içinde bulunduğu ödeme hizmetleri yönünden bu değişiklik ile hizmet sunulamayacaktır.
Buna göre, işbirliği yapılan yurt dışında yerleşik tüzel kişi, müşteriye karşı tek başına hizmetin görünen yüzü olamayacak olup, her türlü belge, ilân ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptığı açıklamalarda kendi marka ve logolarını yurt içinde faaliyet izni aldığı izlenimini yaratacak şekilde kullanamayacaktır. Aynı zamanda, yurt içinde yerleşik müşterileri hedefleyecek şekilde internet sitesi de kuramayacaktır.
Bu Kuruluşun, sunacağı hizmetler ile ilgili olarak yurt dışında yerleşik tüzel kişiler ile muhabirlik ve temsilcilik benzeri yöntemlerle kurduğu ve bu kapsamda gerçekleşecek işlemlerde kuruluşun yurt içinde yerleşik müşterisi ile yurt dışında yerleşik tüzel kişi arasında herhangi bir şekilde doğrudan veya dolaylı müşteri ilişkisi oluşmayan işbirlikleri bu düzenleme dışındadır.
Kuruluşun yurt dışındaki tüzel kişilerle işbirliği yapabilmesi TCMB’nin iznine tabi tutulurken, banka kuruluşun yapılmış işbirliklerinin sonlandırmasını veya sınırlandırmasını istemeye yetkili kılınmıştır. Buna göre, TCMB yurt dışında yerleşik tüzel kişiler ile iş birliği yapması durumunda, kuruluşa ilave öz kaynak yükümlülüğü getirmeye yetkilidir.
Aynı zamanda, kurulacak işbirliği sonucunda gerçekleştirilecek ödeme işlemlerine ilişkin belge ve kayıtların kuruluş tarafından yurt içinde saklanması da şart koşulmuştur. Bir başka yönden, işlemlerin yurt içindeki ödeme veya elektronik para kuruluşunun üzerinden geçmesi ve tüm işlemlere ilişkin iz kayıtlarının yurt içinde bulunan kuruluş nezdinde bulunması halinde söz konu bu şart aranmayacaktır.
Faaliyet İzni Süreci
Yönetmelik’e göre, şirketlerin kuruluşu ve alınacak iziniyle yapılmaktadır. Bu kapsamda, kuruluş aşamalı sistem haline getirilmiştir. Önceki sistemde banka kurulumundan önce kuruluş, sonra faaliyet izni şekli olmak üzere iki kademeli olarak yürütülmüştür. Yapılan bu düzenleme ile ödeme ve elektronik para kuruluşları için ise üç kademeli bir yapıya geçilmiştir.
Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarında Öz Kaynak
Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının öz kaynağı Haziran ve Aralık ayı sonu itibariyle hesaplanacaktır. Buna göre, öz kaynağın fatura ödeme kuruluşları için üç milyon liradan, diğer ödeme kuruluşları için beş milyon liradan ve elektronik para kuruluşları için on üç milyon liradan az olmaması hükmü getirildi. Söz konu madde hükmünde yer alan, üç milyon Türk Lirası, beş milyon Türk Lirası ve on üç milyon Türk Lirası tutarındaki miktarlar Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan fiyat endekslerindeki yıllık değişimler göz önünde bulundurularak TCMB tarafından her yıl ocak ayında tekrar değerlendirilecektir.
Yönetmelik ile asgari öz kaynak yükümlülüğü ve teminat mekanizması gözden geçirilerek ödeme ve elektronik para kuruluşlarının finansal açıdan sağlam bir yapıda olmaları şart koşulmuştur.
Temsilci Olma Şartı
Yönetmelikle, temsilci olma koşullarında yapılan düzenleme ile süreci biraz zorlaştırmaktadır. Kuruluş, ödeme hizmetlerini elektronik veya fiziki kanallar üzerinden temsilci ile yürütebilir. Kuruluşun ödeme hizmetlerini temsilci aracılığıyla yürütebilmesi için temsilciden gerekli bilgi ve belgeleri temin etmiş olması, temsilcinin ödeme hizmetlerinin sorunsuz ve mevzuata uygun şekilde sunulması konusunda risk oluşturmadığına kanaat getirmesi ve temsilciyi Birlik tarafından elektronik ortamda oluşturulan listeye kaydettirmelidir. Kuruluş ile temsilci arasındaki sözleşme yazılı olarak düzenlenmektedir. Kuruluş, temsilci kullanılması dışında ödeme hizmetlerinin sunumu amacıyla herhangi bir şekilde, üçüncü kişileri yetkilendiremeyecek ve üçüncü kişilerle temsilcilik sözleşmesi dışında bir başka isim altında sözleşme imzalayamayacaktır.
Kuruluş temsilciyi, temsilcilik sözleşmesinin imzalanmasından itibaren on beş iş günü içerisinde, Birliğe bildirmekle yükümlüdür. Kuruluş, Birlik tarafından oluşturulan listeye kaydedilmemiş temsilcisi aracılığıyla ödeme hizmeti sunamayacaktır.
Sonuç
Bu bilgiler ışığında; dünyada ve ülkemizde gelişmekte olan finansal hizmetler sektöründe özellikle ödeme kuruluşları ile elektronik para şirketlerinin uzun süredir beklediği düzenlemeler ile bir takım eksiklikler tamamlanmıştır. Yönetmelik; Ödeme ve Menkul Kıymet Mutakabat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’a dayanarak hazırlanmış olup ilgili Kanun’a tabii olan kuruluşlara birtakım yeni yükümlükler ve esaslar getirmiştir.
Bu düzenleme ile, ödeme hizmetleri detaylandırılmakta, elektronik para ihracına ilişkin hükümler içermektedir. Ödeme kuruluşları, faaliyet ve yönetim esaslarını, faaliyet izinlerini ve bu kuruluşların uymaları gereken diğer muhtelif yükümlülüklerini de kapsamaktadır.
Hal böyle iken, uzun süredir beklenen önemli düzenlemeler içeren Yönetmelik ile sektöre ve mevzuata uyumlu birçok yeni aktörün sektörlere girebileceği öngörülmektedir.
Kaynakça
